Για ένατη συνεχόμενη χρονιά το βραβείο Lux του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποστηρίζει τη διάδοση και προώθηση της ευρωπαϊκής κουλτούρας μέσω της κινηματογραφικής τέχνης, δίνοντας έτσι το ‘φώς’ του στις τρείς φιναλίστ ταινίες: Mediterranea, Mustang και Urok (The Lesson), οι οποίες υποτιτλίστηκαν στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ.
Γυναικεία φωνή επικράτησε πριν από λίγες μέρες στο Louise Weiss building του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο! Στις 24 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια της ολομέλειας ολοκληρώθηκε η φετινή εκδοχή του βραβείου Lux, αναδεικνύοντας το Mustang της Deniz Gamze Ergüven ως νικήτρια ταινία για το 2015.
Στην τελετή απονομής του βραβείου που έγινε από τον Πρόεδρο του ΕΚ Martin Schulz παρευρέθηκαν ο ιταλοαμερικάνος σκηνοθέτης Jonas Carpignano, ο παραγωγός Jon Coplon και ο πρωταγωνιστής Koudous Seyon του Mediterranea, ο βούλγαρος σκηνοθέτης Petar Valchanov και η πρωταγωνίστρια Margita Gosheva του Urok -The lesson , ο γερμανός συμπαραγωγός Franck Hesch και η τουρκάλα σκηνοθέτης Deniz Gamze Ergüven της ταινίας Mustang. Την τελετή ακολούθησαν ανοιχτές συζητήσεις αναπτύσσοντας θέματα που αφορούσαν την εκπαίδευση, την οικονομία, την πολιτική διπλωματία και τη διάκριση των δύο φύλων στον τομέα του κινηματογράφου. Στις συζητήσεις συμμετείχαν οι συντελεστές των ταινιών, επίτιμα μέλη του ΕΚ, αντιπρόσωποι του βραβείου Lux όπως και άλλοι ειδικοί στο χώρο του ευρωπαϊκού κινηματογράφου όπως ο έλληνας σκηνοθέτης και πρόεδρος της Cinémathèque Française Γεώργιος Γαβράς.
Με την επιλογή των τριών ταινιών το ΕΚ βλέπει μακριά. Θέλει να ενθαρρύνει τη συνεργασία παραγωγών, διευρύνοντας έτσι τον ευρωπαϊκό ορίζοντα πέρα από τα γνώριμα γεωγραφικά του όρια. Η Πρόεδρος της επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού του ΕΚ Silvia Costa μίλησε για την ανάγκη εύρεσης νέων μέσων που θα συμβάλουν στην καλλιέργεια ενός βαθύτερου στοχασμού στον ευρωπαίο πολίτη, γύρω από το θέμα της δύναμης και της σημαντικότητας της επένδυσης στον πολιτισμό. Η ίδια η κουλτούρα αποτελεί μέσω ανάπτυξης διαλόγου και κατανόησης της πολυπολιτισμικότητας, μια ευρωπαϊκή κουλτούρα η οποία εξαπλώνεται, δημιουργεί γέφυρες συνομιλίας όχι μόνο εντός της ΕΕ αλλά και σε σχέση με το εξωτερικό, από την Καλάμπρια της Ιταλίας στην Αφρική, την Αμερική, από τη Γαλλία στην Τουρκία μέσω Κατάρ και από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα περνώντας από τη Συρία.
Η Κα. Costa συμπλήρωσε κατά τη διάρκεια της συνομιλίας με θέμα τον κινηματογράφο ως μέσο πολιτισμικής διπλωματίας: ‘Κοιτάξτε, δεν πιστεύω ότι το μέλλον της Ευρώπης μπορεί πλέον να υπάρξει στην εξωτερική πολιτική, στην πολιτική της μετανάστευσης, στην πολιτική της ασφάλειας, στην πολιτική της άμυνας και της ανάπτυξης, χωρίς μια έντονη επικέντρωση στη διάσταση της κουλτούρας και στην πολιτισμική βιομηχανία καθώς και στις σχέσεις συνεργασίας με άλλες χώρες.’ Γι’ αυτό άλλωστε και το ΕΚ ευνοεί και ενθαρρύνει την ύπαρξη συμπαραγωγών στον τομέα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Συμπαραγωγές οι οποίες εμπλουτίζουν και επαληθεύουν την ποικιλομορφία του.
‘Ο Ευρωπαϊκός κινηματογράφος, γεννιέται μέσα από το δικό μας heritage.’ δήλωσε ο 1ος αντιπρόεδρος του ΕΚ Antonio Tajani ανοίγοντας τη συζήτηση πάνω στο θέμα Κινηματογράφος και Εκπαίδευση. Μια κληρονομιά σε συνεχή εξέλιξη, ένα heritage ικανό να μεταλλάσσεται και να ενισχύεται με την πάροδο του χρόνου , το οποίο κουβαλά τη μνήμη χιλιάδων χρόνων, γεννήθηκε από την αρχαία τραγωδία και περνώντας από την commedia dell’arte και όλο το θέατρο έφτασε στους αδελφούς Lumière. Ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος σε αντίθεση με τον επικρατέστερο αμερικάνικο στον οποίο τις πλείστες φορές κυριαρχεί η δράση, έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο. Προβάλλει και θίγει τις καθημερινές του ανησυχίες, τα τραύματα και τα διλήμματα του, εκφράζει τις επιθυμίες του. Με στόχο την ενημέρωση, την πληροφόρηση του κοινού για την πολιτισμική διαφορετικότητα της κάθε χώρας και παράλληλα την υπογράμμιση των κοινών στόχων και εμπειριών που καθορίζουν μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα, μας βάζει να πρωταγωνιστήσουμε στη μεγάλη οθόνη, μας σχεδιάζει, μας περιγράφει. Οι τρείς φετινές φιναλίστ ταινίες του βραβείου Lux δηλώνουν μια μετάβαση, μιλώντας για άκρως ευαίσθητα για την εποχή μας θέματα. Φαινόμενα όπως η μετανάστευση, η θέση της γυναίκας σε μια μεταβαλλόμενη κοινωνία και οι ηθικές αξίες που δοκιμάζονται καθημερινά σε μια διεφθαρμένη κοινωνία κλονισμένη από την οικονομική κρίση.
Η νικήτρια ταινία τελεί απόφαση ιδιαίτερης σημασίας γιατί ανοίγει ένα παράθυρο συνομιλίας μεταξύ των ευρωπαίων πολιτών και των κατοίκων της Τουρκίας οι οποίοι βρίσκονται στα όρια της ΕΕ. Με αυτή τη συνάντηση του κόσμου με εικόνες από την Τουρκία, και ειδικά με τους νέους της, όπως την ονόμασε η ίδια η Denis, περιγράφοντας έναν πολύ συγκεκριμένο χώρο σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, της δόθηκε η ευκαιρία να μας φέρει σε επαφή με μια πραγματικότητα πολύ μακρινή από τη δική μας.
Ένα πορτρέτο όχι και τόσο εύκολα κατανοητό ή αποδεκτό, το πορτρέτο του διχασμού της μεταβαλλόμενης τουρκικής κοινωνίας η οποία στο δημόσιο χώρο μοιράζεται εν μέρει τον μοντέρνο τρόπο ζωής, ενώ ταυτόχρονα σε μια πιο προσωπική σφαίρα επικρατούν οι παραδοσιακές αξίες μιας πατριαρχικής κοινωνίας. Η σκηνοθέτης έπαιρνε σημειώσεις κάθε μέρα για τα όσο συνέβαιναν στην Τουρκία. ‘Σημείωνα για να μην ξεχάσω, σημείωνα για να μην ξεχάσει ο υπόλοιπος κόσμος.’
Το όραμά της υποστηρίχτηκε σε τεράστιο βαθμό τόσο από τον γάλλο παραγωγό της ταινίας Charles Gillibert όσο και από τον γερμανό συμπαραγωγό Frank Hesch ο οποίος σε συνέντευξη στο Στρασβούργο μου μίλησε για το πάθος και την ενέργειά που είχε η ίδια όταν τη συνάντησε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης το 2012, όπου παρουσίαζε το αρχικό σενάριο της ταινίας. Ο Hesch μου τόνισε ότι έκαναν τα πάντα έτσι ώστε να τα καταφέρει. Ήταν οι αξίες της, τα ιδανικά της. ‘It was all about her vision.’
Mustang λοιπόν, μια ταινία η οποία κέρδισε και συνεχίζει να κερδίζει την προσοχή του ευρωπαϊκού και όχι μόνο κοινού από τότε που προβλήθηκε για πρώτη φορά στο φετινό Festival de Cannes αποσπώντας το Europa Cinemas Label Award και εφόσον είναι ήδη υποψήφια για την κατηγορία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας ως αποστολή της Γαλλίας στα Βραβεία Όσκαρ. Η Κα. Costa έκλεισε την ανοιχτή συζήτηση με μια ευχή για την μελλοντική πορεία των ταινιών: ‘Πέρυσι με το βραβείο Lux φέραμε τύχη στην ταινία Ida του πολωνού σκηνοθέτη Pawel Pawlikowski που πήρε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Φέτος ελπίζουμε να φέρουμε την ίδια τύχη και σε εσάς .’
Η συγκεκριμένη ταινία ήθελα να σημειώσω ότι εκτιμήθηκε σε μεγάλο βαθμό και από τους κύπριους κινηματογραφόφιλους που παρευρέθηκαν στις προβολές των τριών φιναλίστ ταινιών κατά τη διάρκεια των Lux Film Days που διοργανώθηκαν στον Όμιλο Φίλων Κινηματογράφου στη Λευκωσία.
Έλενα Αδάμου